Rehber →
XI. Toplantı Hak ve Hürriyetleri
A. Dernek kurma hürriyeti
MADDE 33. – (Değişik: 23.7.1995-4121/2 md.; 3.10.2001-4709/12 md.) Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. Hiç kimse bir derneğe üye olmaya ve dernekte üye kalmaya zorlanamaz.
Dernek kurma hürriyeti ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. Dernek kurma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.
Dernekler, kanunun öngördüğü hallerde hâkim kararıyla kapatılabilir veya faaliyetten alıkonulabilir. Ancak, millî güvenliğin, kamu düzeninin, suç işlenmesini veya suçun devamını önlemenin yahut yakalamanın gerektirdiği hallerde gecikmede sakınca varsa, kanunla bir merci, derneği faaliyetten men ile yetkilendirilebilir. Bu merciin kararı, yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, bu idarî karar kendiliğinden yürürlükten kalkar.
Birinci fıkra hükmü, Silahlı Kuvvetler ve kolluk kuvvetleri mensuplarına ve görevlerinin gerektirdiği ölçüde Devlet memurlarına kanunla sınırlamalar getirilmesine engel değildir. Bu madde hükümleri vakıflarla ilgili olarak da uygulanır.
Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı
B. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı
MADDE 34. – (Değişik: 3.10.2001-4709/13 md.) Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.
Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenlemek ve Katılmak İzne Tabi Midir?
- İzin Yok, Bildirim Var: Türkiye’de toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemek için önceden izin almak gerekmez. Ancak, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu uyarınca, mülki idare amirliğine (valilik veya kaymakamlık) belirli bir süre önce yazılı bildirimde bulunmak zorunludur.
- Amaç Barışçıl İfade: Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, herkesin barışçıl bir şekilde toplanma ve fikirlerini ifade etme hakkını güvence altına alır. Bu hak, demokrasinin temel taşlarından biridir.
- Bildirim Neden Önemli: Bildirim, hem katılımcıların güvenliğini sağlamak hem de toplum düzenini korumak amacıyla yapılır. Yetkili makamlar, bildirim sayesinde gerekli güvenlik önlemlerini alır ve olası olumsuz durumları önlemeye çalışır.
Yasalara Göre Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü
- Anayasa ve Uluslararası Sözleşmeler: Türkiye Anayasası’nın 34. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesi, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını açıkça güvence altına alır. Bu hak, demokratik bir toplumda fikirlerin özgürce ifade edilmesi ve demokratik katılımın sağlanması için vazgeçilmezdir.
- 2911 Sayılı Kanun: Bu kanun, toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin nasıl düzenleneceğini ve bildirimin nasıl yapılacağını detaylı bir şekilde açıklar. Bildirimde bulunma zorunluluğu, yetkili makamların gerekli önlemleri almasına olanak tanır ve olası çatışmaların önlenmesine yardımcı olur.
- Bildirimde Ne Belirtilir: Bildirimde genellikle toplantının veya gösterinin amacı, tarihi, saati, güzergahı ve beklenen katılımcı sayısı gibi bilgiler yer alır.
- Bildirimin Amacı: Bildirimin temel amacı, toplantı veya gösterinin güvenli ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır. Yetkili makamlar, bildirim sayesinde:
- Güvenlik önlemleri alır
- Trafik düzenini sağlar
- Çevreye zarar verilmesini önler
- Olası olumsuz durumlar için hazırlık yapar
- Katılımcıların Görevleri: Toplantı veya gösteriye katılan herkesin, kanunlara ve yetkili makamların talimatlarına uyması gerekmektedir. Şiddet, tahrik ve kamu düzenini bozma gibi eylemlerden kaçınılmalıdır.
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşlerde;
- Silah ve Saldırı Yasak: Toplantı ve gösteri yürüyüşleri, silahsız ve saldırısız bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
- Kanunlara Uymak Zorunlu: Tüm katılımcılar, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına uymak zorundadır.
- Yetkili Makamların Kararlarına Saygı: Yetkili makamların aldığı kararlara saygı gösterilmelidir.
