Parlamenter sistem ne demek diye sorulursa, Parlamenter sistem parlamentarizm olarak da bilinmektedir. Yürütme organı yasama organı tarafından denetlenmektedir ve demokrasiye dayalı bir yönetim sistemi olarak kendini göstermektedir. Bu sistemde devlet başkanı hükümet başkanından ayrı bir kişidir. Yani cumhurbaşkanı başka Başbakan başka olarak özetlenebilir. parlamenter sistem sadece Cumhuriyet olmayabilir. bu Meşruti monarşi veya parlamenter cumhuriyet adını alabilir. örnek üzerinden gidecek olursak; Birleşik Krallık Meşruti monarşi ile yönetilen bir devlettir fakat Almanya parlamenter cumhuriyeti benimsemiştir.
Parlamenter sistem ne demek denildiğinde kısasa parlamenter sistemde yürütme organı meşruiyetini yasama organından alır. Yani hükümet başkanına diğer adı ile cumhurbaşkanını parlamento yani diğer adıyla meclis seçmektedir. Bu sebeple parlamento yürütmenin başı olan devlet başkanını denetleme ve görevden alabilme yetkisine sahiptir. Bunun için farklı ülkelerde farklı oranlar geçerli olmakta ve farklı yasal prosedürler izlenmektedir. Öte yandan başkanlık sisteminde ise devlet başkanına halk doğrudan seçmekte ve devlet başkanı meşruiyetini direkt olarak halktan almakta ve bilinen anlamı ile parlamentoya karşı tam olarak bir sorumluluğu olmamaktadır.
Rehber →
Parlamenter Sistemin Kuvvetli Yanları
Parlamenter sistemin kuvvetli yanlarından bahsedecek olursak; Parlamenter sistem kuvvetler ayrılığı ilkesinin yumuşak olarak uygulandığı yani yasama ve yürütme kuvvetleri arasında güçlü bir etkileşimin olduğu bir hükümet sistemidir. Cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu olması sebebiyle yürütmenin düalist yani iki başlı olduğunu söylemek mümkündür. aynı zamanda meclisin yani parlamentonun bakanlar Kurulunu denetleme ve görevden alma yetkisine sahip olduğu söylenebilir. Bunun yanı sıra yürütme organı da yine belli yasal prosedürlerin izlenmesi ile yasama organının görevine son verme yetkisine sahip olduğu bilinmektedir. Parlamenter sistemin kuvvetli yanlarından bir diğer ise, başkanlık sisteminin aksine bir kutuplaşma yaşanmaz ve esnek olduğu söylenebilir. Karşılıklı anlayış çerçevesinde tüm problemlerin bir çözüm yolu bulunabilir ve sistemin tıkandığı noktalarda devlet başkanının yani cumhurbaşkanının uzlaştırıcı ve ılımlaştırıcı bir görevi vardır.
Parlamenter sistemin avantajları
Parlamenter sistemin dezavantajları
Parlamenter Sistemin Zayıf Yanları
Parlamenter sistemin zayıf yanlarından bahsedilecek olursa, parlamenter sistem genellikle koalisyon hükümetleri ve bu sebeple de istikrarsız hükümetlerin başa gelmesine sebep olabilir. Diyalog kültürünün gelişmediği ülkelerde parlamenter sistem ekonomik siyasi ve toplumsal istikrarsızlıklara sebep olabileceği için zayıf bir hükümetin başa gelmesini ve yetkilerini tam manası ile kullanamamasına da sebep olabilir.
Parlamenter sistemin zayıf yanlarından bir diğeriyse parlamento üyelerini yani milletvekillerine halk seçer ve halkın seçtiği bu milletvekilleri tarafından devlet başkanı yani cumhurbaşkanı seçilir. Bu sistemde güçler ayrılığının yumuşak olması bir avantaj olacağı gibi bir dezavantaj olarak da değerlendirilebilir. Zira denge ve fren mekanizmalarının net bir şekilde inşa edilemediği sistemlerde hükmetme açısından problemler yaşanabilmektedir. Türkiye, 1924 anayasası ile parlamenter sisteme geçmiş bundan önce 1921 Anayasası’nda meclis hükümeti sistemi ile yönetilmiş ve 2017’de yapılan anayasa değişikliği ile de başkanlık sistemine geçmiştir.
