Üst Düzey Yönetici Belgesi
Siyaset Bilimi Siyaset Bilimi Hakkında Herşey!İncele
Modelistlik Kursu

27 MAYIS DARBESİ

Cumhuriyet tarihinde ilk askeri darbe olan 27 Mayıs darbesinin nedenleri ve sonuçları nelerdir? 27 Mayıs darbesi neden yapıldı, hangi tarihte gerçekleşti. 27 Mayıs darbesinde kimler idama mahkum edildi ve kimler asıldı?

27 MAYIS DARBESİNİN NEDENLERİ

27 mayıs darbesinin nedenleri

Cumhuriyet tarihinin üçüncü Cumhurbaşkanı olan Celal Bayar 1960′ lı yıllara doğru ordunun Demokrat Parti iktidarından hoşnut olmadığını duyan Başbakan Adnan Menderes’in etrafına “Ben bu orduyu yedek subaylarla da idare ederim” dediği bilinmekteydi. Demokrat parti geleneğinden gelen ve Menderes’ in savunma avukatı olan Hüsamettin Cindoruk, yargılama esnasında mahkeme savcısının Menderes’e bu mevzuyu sorması üzerine Menderes’in “Efendim ben devleti idare ettim, yedek subaylık yaptım, kendi gücümü biliyorum. Bu ordu yedek subaylarla nasıl idare edilir. Bunu kim uydurmuş?” dediğini belirtmiştir. Kendisinin bu sözü söyleyip söylemediği kesin olarak bilinmemekle birlikte darbeyi hazırlayanların bu sözleri propaganda amacıyla kullandığı bilinmektedir. Bu sözler 27 Mayıs’tan sonra da darbeyi meşrulaştırmak için kullanılmıştır.

Darbe sebebinin Adnan Menderes hükümetinin uygulamaları ve çıkardığı kanunlar olduğu, askeri yönetimi tarafından ileri sürülmüştür. Milli Birlik Komitesi’ ne göre ihtilal, kardeş kavgasına son vermek ve laiklik ilkesine aykırı uygulamalara son vermek için yapılmıştır. Ayrıca subaylar Demokrat Parti iktidarının Kemalist ve laik rejimi tehdit ettiği kanısındadırlar. Bunların dışında, darbenin iktidarı geleneksel elit iktidar gruplarına vermek amacıyla yapıldığını öne süren bilgiler de bulunmaktadır. 27 Mayıs 1960 darbesi silahlı kuvvetler, siyaset ve toplum arasındaki ilişkiyi zedeledi. 27 Mayıs öncesi askeriye mensupları halk ile iç içe yaşıyor ve yakın bir iletişim içinde olabiliyordu. Ancak darbe sonrası askeri lojmanlar, OYAK ve diğer bazı imtiyazlar ile toplumun diğer zümrelerinden soyutlandılar. Bireyler kendi iradesi dışında güç kullanan askeri kuvvetlere karşı güven kaybı yaşarken siyasetçiler de sürekli olarak silahlı müdahale endişesiyle çalıştılar.

27 MAYIS DARBESİNİN SONUÇLARI

27 mayıs darbesinin sonuçları

27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan ve Türkiye Cumhuriyetinin ilk askeri darbesidir. Yapılan bu darbe emir komuta zinciri dahilinde yapılmamıştır. Bu darbede emir komutası yüksek rütbede kişiler bulunmamaktadır. 37 düşük rütbeli subayın katılımıyla icra edilmiştir. Kritik mevziler bu subayların ellerindeki asker ve silahlarla önce ordudaki komuta kademesinin etkisiz hale getirilmesi ile ele geçirilmiştir. Sonra cumhurbaşkanı ve hükümet üyeleri tutuklanarak, hükümet; 235 general ve 3500 civarında subay (daha çok albay, yarbay, binbaşı) emekliye sevk edilerek, ordu; 1402 üniversite öğretim görevlisi görevden alınarak ve bazı üniversiteler kapatılıp el konularak, üniversiteler; 520 hakim ve yargıç görevden alınarak, yargı kontrol altına alınmıştır.

Darbeden sonra darbeyi planlayan ve icra eden 37 düşük rütbeli subay ve Emekli Orgeneral, Cemal Gürsel’in oluşturduğu Millî Birlik Komitesi ülke yönetimini üstlendi.o Dönemde kurulan Yüksek Adalet Divanı adındaki karar alan mekanizmanın aldığı karar gereği; 9 ay 27 gün süren yargılama süreci sonunda 14 kişinin idamına, 31 kişinin de ömür boyu hapse mahkûm edilmesine karar verdi. 16 Eylül 1961 tarihinde ve adet olduğu üzere sabaha karşı, o gün başarısız bir intihar teşebbüsünde bulunan Adnan Menderes ise İmralı Adası’nda 17 Eylül 1961’de sağlık muayenesini yapan doktor heyetinden sağlam raporu alındıktan sonra alelacele öğleden saat 13:21’de idam edildi.

İlginizi Çekebilecek Yazılar;